Bèta en aandelen: begrijp het risico van je beleggingen

Binnen de wereld van beleggen is het essentieel om het risico van aandelen goed in te schatten. De bèta is hierbij een cruciaal hulpmiddel, omdat het aangeeft hoe gevoelig een aandeel is voor bewegingen op de aandelenmarkt. Dit artikel legt uit wat bèta precies is, hoe je het berekent, en hoe je het effectief kunt gebruiken bij het samenstellen van je portefeuille.

Wat is bèta precies?

Bèta meet hoe sterk de koers van een aandeel reageert op schommelingen van de algemene markt. Het is een manier om het zogenaamde ‘systematische risico’ van een aandeel in kaart te brengen. De markt heeft per definitie een bèta van 1.0. Een aandeel met een bèta hoger dan 1 beweegt sterker dan de markt: als de markt 10% stijgt, stijgt een aandeel met bèta 1,5 doorgaans 15%. Een bèta lager dan 1 betekent juist dat een aandeel minder sterk beweegt dan de markt.

Voorbeelden van bèta-waarden:

• Bèta hoger dan 1 (cyclisch): ASML, Tesla en Netflix
• Bèta rond 1 (marktgemiddeld): Apple, Unilever en Microsoft
• Bèta lager dan 1 (defensief): Procter & Gamble, Ahold Delhaize en Nestlé

Hoe bereken je bèta?

De bèta wordt meestal berekend via een statistische methode genaamd regressieanalyse. Dit verloopt via de volgende stappen:

• Verzamel historische koersgegevens van het aandeel en een relevante marktindex (zoals de AEX of S&P 500).
• Bereken periodieke rendementen (dagelijks, wekelijks of maandelijks).
• Voer een regressieanalyse uit, waarbij het rendement van het aandeel wordt afgezet tegen het rendement van de index.
• De helling van deze regressielijn is de bèta.

Betrouwbare financiële bronnen, zoals Bloomberg en Yahoo Finance, bieden beleggers vaak direct inzicht in bèta-waarden zonder dat ze dit zelf hoeven uit te rekenen.

Waarom gebruik je bèta bij beleggen?

Bèta is vooral nuttig om het risico van aandelen te vergelijken en te begrijpen hoe een aandeel zich kan gedragen in verschillende marktsituaties. Met bèta kun je onder andere:

• Het risico van aandelen vergelijken binnen een portefeuille.
• Beter inschatten hoe jouw portefeuille reageert tijdens een beurscrash of sterke stijging.
• Effectief spreiden tussen offensieve en defensieve beleggingen.

Financiële instellingen zoals BlackRock en Robeco benadrukken het belang van bèta als risicomanagement-tool bij het beheren van grote en complexe beleggingsportefeuilles.

Systematisch versus niet-systematisch risico

Bij beleggen maak je onderscheid tussen twee soorten risico:

Systematisch risico

Systematisch risico (ook wel marktrisico genoemd) beïnvloedt de gehele markt. Voorbeelden zijn economische recessies, geopolitieke conflicten en veranderingen in rentebeleid. Dit type risico is niet volledig te vermijden via spreiding. Bèta meet vooral dit risico.

Niet-systematisch risico

Niet-systematisch risico betreft risico’s die specifiek zijn voor één bedrijf of sector, zoals fraude, mismanagement of problemen in een bepaalde industrie. Dit type risico kun je aanzienlijk verminderen door te spreiden over meerdere bedrijven en sectoren.

Rapporten van bijvoorbeeld De Nederlandsche Bank en het CPB benadrukken dat beleggers met een goed begrip van deze risico’s beter voorbereid zijn op marktbewegingen.

Soorten bèta-waarden

Historische bèta

Deze bèta is gebaseerd op historische koersgegevens. Het geeft inzicht in hoe het aandeel zich in het verleden heeft gedragen, maar is geen garantie voor de toekomst. Toch biedt het waardevolle informatie over trends en volatiliteit.

Gecorrigeerde bèta (Blume-bèta)

De gecorrigeerde bèta houdt rekening met het feit dat bèta-waarden op lange termijn vaak neigen naar de marktwaarde van 1. Hierdoor kan een gecorrigeerde bèta een realistischer beeld geven van toekomstig risico.

Impliciete bèta

Deze bèta wordt afgeleid uit opties en derivaten, en geeft de verwachte gevoeligheid voor toekomstige marktschommelingen aan. Het kan nuttig zijn bij het inschatten van volatiliteit in onzekere tijden.

Sectorspecifieke bèta

Binnen een specifieke sector, zoals technologie of gezondheidszorg, kun je bèta’s gebruiken om bedrijven onderling te vergelijken. Zo zie je snel welk bedrijf binnen een sector risicovoller of defensiever is.

Bèta in theorie en praktijk

Hoewel bèta een krachtig theoretisch model is, kan het in praktijk soms afwijken van daadwerkelijke marktreacties. Dit komt onder meer door:

• Niet-lineaire marktreacties: de relatie tussen aandelen en marktontwikkelingen verloopt niet altijd lineair.
• Onverwachte gebeurtenissen zoals financiële crises of pandemieën, die markten plotseling sterk kunnen beïnvloeden.
• Veranderingen binnen bedrijven zelf, zoals managementwisselingen of nieuwe productlanceringen.

Tijdens de coronapandemie bleek bijvoorbeeld dat bepaalde defensieve aandelen, zoals supermarktketens en farmaceutische bedrijven, minder sterk reageerden op algemene marktvolatiliteit dan hun bèta aanvankelijk voorspelde.

Beperkingen van bèta

Hoewel nuttig, kent bèta enkele beperkingen:

• Historische data: prestaties uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.
• Simplistische aanname: bèta gaat uit van een eenvoudige lineaire relatie, terwijl markten complexer kunnen zijn.
• Externe factoren: factoren zoals marktsentiment, liquiditeit en bedrijfsnieuws worden niet meegenomen.

Toonaangevende publicaties zoals The Economist en Harvard Business Review wijzen regelmatig op het belang van aanvullende analyses naast bèta.

Vergelijk brokers en begin met beleggen

Een succesvolle belegger kiest zorgvuldig zijn broker. Factoren om te vergelijken:

• Kosten (transacties, commissies en beheerkosten)
• Gebruiksvriendelijkheid en analysetools
• Betrouwbaarheid en regulering

Brokers zoals Lynx, BinckBank en Interactive Brokers bieden uitgebreide analysetools waarmee je bèta-waarden gemakkelijk kunt raadplegen en integreren in je beleggingsstrategie.

Laatste inzichten en aanbevelingen

Bèta is een krachtig hulpmiddel bij het analyseren en beheersen van risico’s in je portefeuille. Maar het is geen wondermiddel. Zorg er daarom voor dat je bèta altijd combineert met aanvullende analyses, zoals fundamentele en technische analyse.

Praktische aanbevelingen:

• Gebruik bèta als onderdeel van je bredere risicomanagement-strategie.
• Blijf flexibel en bereid je voor op onverwachte marktomstandigheden.
• Spreid je beleggingen om zowel systematisch als niet-systematisch risico te beperken.
• Raadpleeg betrouwbare bronnen zoals academische publicaties, onafhankelijke rapporten en gerenommeerde financiële instellingen.

Door bèta zorgvuldig en slim te gebruiken, bouw je een robuuste portefeuille die goed bestand is tegen de wisselende omstandigheden op de aandelenmarkt.