Wat is een dividend ETF en hoe werkt het?

dividend etf

Trade.nl helpt je met het gelijken van de juiste brokers, informatie over beleggen waarop jij de jou keuze kunt maken.

Een dividend ETF (Exchange Traded Fund) is een beleggingsfonds dat belegt in een gespreide portefeuille van aandelen van bedrijven die regelmatig dividend uitkeren, waardoor je met één transactie in honderden tot duizenden dividend aandelen tegelijk kunt beleggen. De werking is eenvoudig: een dividend ETF verzamelt geld van beleggers en investeert dit in zo’n portefeuille, waarbij de dividenden vervolgens periodiek worden uitgekeerd of automatisch herbelegd, afhankelijk van het specifieke type ETF.

Op deze pagina ontdek je waarom dividend ETF’s zo populair zijn, hoe ze inkomen genereren, en welke criteria belangrijk zijn bij het kiezen en vergelijken ervan. We bespreken ook de belastingregels en kosten, hoe je ze effectief in je portefeuille opneemt, en welke tools je kunt gebruiken om de beste dividend ETF te kopen en volgen, inclusief de actuele trends voor 2025.

Samenvatting

  • Dividend ETF’s bieden een eenvoudige, gespreide belegging in aandelen van bedrijven die regelmatig dividend uitkeren, ideaal voor inkomensgerichte beleggers die streven naar stabiele inkomsten en vermogensgroei.
  • Inkomen wordt gegenereerd via periodieke dividenduitkeringen of automatische herbelegging, waarbij diversificatie en fondsbeheercomplexiteit voor passief inkomen zorgen zonder individuele aandelenselectie.
  • Belangrijke selectiecriteria zijn dividendrendement gekoppeld aan kwaliteit, spreiding over sectoren en regio’s, kosten (inclusief dividendlekkage), dividendstrategie, en de keuze tussen distribuerende of accumulerende ETF’s.
  • Voor Nederlandse beleggers zijn belastingregels, zoals dividendbelasting en dividendlekkage, cruciaal; accumulerende ETF’s kunnen fiscaal voordeliger zijn doordat dividendbelasting wordt uitgesteld tot verkoop.
  • Populaire trends in 2025 omvatten focus op kwaliteitsdividenden, duurzaamheid, innovatieve en actieve dividend ETF’s, met platforms en tools (zoals justETF en TrackYourDividends) die helpen bij selectie, aankoop en monitoring.

Wat zijn dividend ETF’s en waarom zijn ze populair?

Dividend ETF’s zijn populair omdat ze beleggers een gestructureerde en eenvoudige manier bieden om te profiteren van regelmatige dividenduitkeringen en potentiële vermogensgroei, zonder de complexiteit van het zelf selecteren van individuele aandelen. Deze fondsen, die beleggen in een brede en gediversifieerde portefeuille van bedrijven die consistent dividend uitkeren, zijn bijzonder geliefd bij inkomensgerichte beleggers die zoeken naar een stabiele inkomstenstroom. In vergelijking met het handmatig uitkiezen van aandelen, bieden dividend ETF’s het voordeel van diversificatie en vaak lagere kosten, wat de individuele aandelenrisico’s sterk vermindert. Ze vormen een kant-en-klare portefeuille en fungeren als een efficiënte passieve inkomstenbron, ideaal voor wie weinig tijd heeft of een gestroomlijnde beleggingsaanpak wenst.

dividend etf

Trade.nl helpt je met het gelijken van de juiste brokers, informatie over beleggen waarop jij de jou keuze kunt maken.

BinckBank Blue
BinckBank Blue

Prijs kwaliteit

Gebruiksgemak

Klantvriendelijkheid

Mogelijkheden

Hoe genereren dividend ETF’s inkomen voor beleggers?

Dividend ETF’s genereren inkomen voor beleggers door de dividenden die ze ontvangen van de onderliggende bedrijven waarin ze beleggen, door te geven. Deze fondsen verzamelen het geld van veel beleggers en investeren dit in een brede selectie van aandelen van bedrijven die bekendstaan om hun consistente winstuitkeringen. Wanneer de onderliggende bedrijven in de portefeuille hun dividenden uitkeren, ontvangt de dividend ETF deze collectief. Vervolgens heeft de belegger in de ETF, afhankelijk van het type fonds, twee opties: ofwel worden deze dividenden periodiek (vaak maandelijks, per kwartaal of halfjaarlijks) direct als cash uitgekeerd, wat een stabiele inkomstenstroom creëert; ofwel worden ze automatisch herbelegd binnen het fonds, waardoor de waarde van de ETF toeneemt en zo bijdraagt aan vermogensgroei op de lange termijn. Dit biedt beleggers een eenvoudige manier om passief inkomen te genereren, profiterend van de diversificatie en expertise van het fondsbeheer, zonder de complexiteit van het zelf selecteren van individuele dividend aandelen.

Welke criteria zijn belangrijk bij het kiezen van een dividend ETF?

Bij het kiezen van een dividend ETF zijn er meerdere fundamentele criteria die je in overweging moet nemen om een weloverwogen beslissing te maken die aansluit bij je beleggingsstrategie. De belangrijkste factoren zijn:

  • Dividendrendement en Kwaliteit: Kijk verder dan alleen een hoog dividendpercentage. Veel dividend ETF’s hanteren meervoudige kwaliteits- en dividendcriteria om te voorkomen dat er belegd wordt in bedrijven met een hoog dividendrendement, maar een slechte financiële gezondheid. Deze ‘dividendvalkuilen’ vermijd je door te focussen op fondsen die aandelen selecteren op basis van een consistent dividendbeleid, zoals ononderbroken uitkeringen gedurende minimaal de afgelopen vijf jaar.
  • Spreiding: Een goede dividend ETF biedt optimale diversificatie. Controleer de spreiding over verschillende bedrijven, sectoren en geografische regio’s om risico’s te minimaliseren. Een te grote weging van één bedrijf kan de portefeuille kwetsbaar maken.
  • Kosten en Dividendlekkage: Naast de lopende kosten (expense ratio) is dividendlekkage een cruciaal aandachtspunt. Dit is belastingverlies op dividenden uit het buitenland dat direct van je rendement afgaat. Door een dividend ETF te kiezen met een efficiënte structuur, zoals een VanEck dividend ETF, kun je dit verlies beperken en je netto dividendrendement verhogen.
  • Dividendstrategie van het Fonds: De onderliggende index van de dividend ETF en diens selectiemethodologie bepalen welke bedrijven in het fonds worden opgenomen. Sommige ETF’s richten zich op bedrijven met een historie van dividendgroei (dividend aristocraten), terwijl andere de focus leggen op een zo hoog mogelijk huidig rendement.
  • Behandeling van Dividend (Distribuerend of Accumulerend): Bepaal of je de dividenden direct uitgekeerd wilt krijgen (distribuerende ETF) voor een stabiele inkomstenstroom, of dat je liever hebt dat ze automatisch herbelegd worden binnen het fonds (accumulerende ETF) om het vermogen op de lange termijn te laten groeien. Je keuze hierin hangt af van je persoonlijke beleggingsvoorkeuren en belastingregels.

Hoe vergelijk je verschillende dividend ETF’s in Nederland?

Om verschillende dividend ETF’s in Nederland effectief te vergelijken, moet je verder kijken dan alleen het dividendrendement en de kwaliteit van de onderliggende aandelen, de kostenstructuur inclusief dividendlekkage, de geografische en sectorale spreiding, de specifieke dividendstrategie van het fonds, en de frequentie van dividenduitkeringen. Focus op fondsen die meervoudige kwaliteits- en dividendcriteria hanteren en een consistent dividendbeleid van de bedrijven in de portefeuille waarborgen, om ‘dividendvalkuilen’ te vermijden waarbij een hoog rendement misleidend kan zijn. Voor Nederlandse beleggers is dividendlekkage een belangrijk aspect; hoewel dividendbelasting op cash dividenden uit Nederlandse ETF’s 15% bedraagt, kunnen Nederlandse dividend ETF’s dubbele belastingheffing minimaliseren door een efficiënte structuur, zoals te zien bij een VanEck dividend ETF. Beoordeel de dividendstrategie, die kan variëren van hoog dividend tot dividendgroei, vaak bepaald door dividendindices die aandelen selecteren op basis van historische dividendrendementen, afhankelijk van jouw beleggingsvoorkeuren. Let ten slotte op de frequentie van dividenduitkeringen: de meeste dividend-ETFs keren uit op kwartaalbasis of halfjaarlijks, en het is belangrijk te weten dat een maandelijks dividend ETF nog niet beschikbaar is in Nederland voor 2025. Gebruik online tools en vergelijkingsplatforms om al deze kenmerken, inclusief de historische dividendrendite, objectief naast elkaar te leggen.

Welke belastingregels en kosten gelden voor dividend ETF’s?

Voor dividend ETF’s gelden specifieke belastingregels en kosten die je rendement beïnvloeden. De kosten bij beleggen in een dividend ETF omvatten enerzijds de transactiekosten door je broker en anderzijds de lopende kosten (expense ratio) van de ETF zelf, uitgedrukt als een percentage van het belegde bedrag. Deze lopende kosten van dividend ETF’s zijn over het algemeen iets hoger dan die van reguliere indexvolgende ETF’s, wat komt door de extra complexiteit en tijd die nodig zijn om aandelen met een consistent hoog dividend te selecteren. Wereldwijde dividend ETF’s hebben bijvoorbeeld een jaarlijkse totale kostenratio die kan variëren van 0.25% tot 0.50% per jaar. Het voordeel is wel dat een dividend ETF je kan helpen om te besparen op de transactiekosten die je zou maken bij het zelfstandig kopen van veel individuele dividendaandelen. Echter, als je zelf het dividend van een distribuerende dividend ETF herbelegt, kan dit weer leiden tot extra transactiekosten.

Wat betreft de belasting, heb je te maken met dividendbelasting op twee niveaus: eerst op het niveau van de onderliggende bedrijven aan de dividend ETF, en vervolgens op het niveau van de ETF aan de belegger. Dit eerste niveau kan leiden tot dividendlekkage, een belastingverlies op dividenden uit het buitenland dat direct van je rendement afgaat en de effectieve kosten van het fonds aanzienlijk verhoogt, soms met wel 0,30% tot 0,50% extra kosten per jaar. De vestigingsplaats van de dividend ETF kan deze dividendlekkage op fondsniveau beïnvloeden; bijvoorbeeld, de inhoudingstaks op dividenden van onderliggende Amerikaanse aandelen aan een Ierse dividend ETF kan lager uitvallen door belastingverdragen. Voor jou als Nederlandse particuliere belegger wordt op uitgekeerde cash dividenden van distribuerende dividend ETF’s doorgaans 15 procent dividendbelasting ingehouden, welke in de meeste gevallen verrekend kan worden met de inkomstenbelasting. Bij accumulerende dividend ETF’s, waarbij de dividenden automatisch binnen het fonds herbelegd worden, betaal je als belegger geen directe dividendbelasting op de uitkering, wat fiscaal voordelig kan zijn omdat je minder last van dividendbelasting ervaart totdat je de ETF verkoopt. De keuze tussen een accumulerende of distribuerende dividend ETF hangt daarom sterk af van je persoonlijke beleggingsdoelen en hoe je met deze kosten en dividendbelasting om wilt gaan.

Hoe kun je dividend ETF’s effectief opnemen in je beleggingsportefeuille?

Dividend ETF’s effectief opnemen in je beleggingsportefeuille doe je door ze strategisch te kiezen op basis van je financiële doelen en risicotolerantie, en ze te zien als een kernonderdeel voor zowel een gestage inkomensstroom als potentiële vermogensgroei. Je kunt ze gebruiken als een solide basis voor je portefeuille, waarbij een allocatie van bijvoorbeeld 30 procent van je totale beleggingen een goed startpunt kan zijn, afhankelijk van je leeftijd en beleggingshorizon. Kies een accumulerende dividend ETF als je automatisch wilt herbeleggen voor maximale vermogensgroei via het rente-op-rente effect, of een distribuerende variant als je de dividenden als stabiel inkomen wilt ontvangen, eventueel om zelf te herbeleggen in andere aandelen of ETF’s voor portefeuille-herbalancering. Houd rekening met de verschillende dividendstrategieën van ETF’s, zoals een focus op dividendgroei (de zogenaamde dividend aristocraten) of juist op een zo hoog mogelijk huidig dividend, om de spreiding over sectoren en regio’s verder te optimaliseren en portefeuillerisico’s, zoals een mogelijke verlaging van dividend door marktomstandigheden, te beheren. Dit maakt dividend ETF’s geschikt voor vrijwel elke verstandige beleggingsstrategie die streeft naar diversificatie en passief inkomen.

Welke tools en platforms kun je gebruiken om dividend ETF’s te kopen en volgen?

Om dividend ETF’s te kopen en te volgen, kun je gebruikmaken van een scala aan online platforms en gespecialiseerde tools. Voor de aankoop van dividend ETF’s zijn online brokers zoals deGiro, InteractiveBrokers en Trading212 de meest gangbare opties, maar je kunt ook terecht bij traditionele banken zoals ING, waar deze ETF’s net als individuele aandelen verhandeld kunnen worden. Voor het selecteren en vergelijken van dividend ETF’s bieden platforms zoals justETF uitgebreide vergelijkingen van wereldwijde dividend ETF’s met handige filters, en extraETF.com helpt met gedetailleerde analyses en filtering op rendement en kwaliteit. Websites als aandelen.nl en OogvoorBeleggen verstrekken ranglijsten en overzichten, inclusief essentiële details over dividendrendement, lopende kosten en dividendlekkage. Na aankoop zijn er krachtige dividend tracker platforms beschikbaar om je inkomsten nauwlettend te monitoren: TrackYourDividends biedt complete screening- en analysehulpmiddelen voor je portefeuille, terwijl The Dividend Tracker platform duizenden aandelen, ETF’s en fondsen wereldwijd volgt. Daarnaast ondersteunt Portseido Dividend Tracker het volgen van dividendbetalingen van meer dan 20.000 ETF’s, en integreert het DivvyDiary dividendkalender platform specifieke dividenddata, zoals die van Xtrackers ETF’s, wat essentieel is voor het beheren van je passieve inkomstenstroom.

Wat zijn actuele trends en populaire dividend ETF’s in 2025?

In 2025 blijven dividend ETF’s onverminderd populair en tonen ze diverse actuele trends die beleggers helpen om zowel inkomsten te genereren als vermogen op te bouwen. Een belangrijke trend is de aanhoudende zoektocht naar hoog dividend ETF’s die niet alleen een aantrekkelijk rendement bieden, maar vooral inzetten op “kwaliteit” en “voorspelbare dividendbetalers” om de risico’s van ‘dividendvalkuilen’ te minimaliseren. Daarnaast zien we een groeiende interesse in “innovatieve fondsen”, waaronder “dividend ETF’s gericht op opkomende markten” voor extra groeipotentieel, en fondsen met een focus op “duurzaamheid”. Ook de populariteit van “actieve ETF’s” neemt snel toe, wat betekent dat ook dividend ETF’s vaker actief beheerde strategieën inzetten om beter in te spelen op marktomstandigheden en risico’s zoals de ‘dividendenval’ te omzeilen. Tegelijkertijd blijven “wereldwijde economische factoren” zoals rentetarieven en inflatie van grote invloed op de “rendementen en risico’s” van deze fondsen.

De ‘populairste’ dividend ETF’s voor 2025 zijn diegenen die de criteria van beleggers, zoals een goede balans tussen consistent dividendrendement en solide “spreiding”, het best vervullen. Beleggers zoeken naar fondsen met efficiënte kosten en een minimale “dividendlekkage”. Hoewel het aanbod van “globale dividend-ETFs” per 2025 ongeveer 17 verschillende fondsen telt, richten veel beleggers zich op aanbevelingen en “overzichten van top presterende ETFs in 2025” die te vinden zijn op platforms zoals justETF, om de “beste dividend ETF’s” voor hun portfolio te selecteren. Deze bronnen benadrukken dat de toekomst voor investeren in dividend ETF’s “rooskleurig” wordt beoordeeld, met “spannende mogelijkheden” voor wie strategisch belegt.

Hoe helpt Trade.nl jou bij het kiezen van de beste dividend ETF?

Trade.nl helpt je bij het kiezen van de beste dividend ETF door jou te gidsen in het vinden van een geschikte broker, met de juiste informatie en vergelijkingen. We verzamelen en presenteren actuele gegevens over verschillende beleggingsplatforms, zodat je brokers kunt vergelijken op basis van belangrijke factoren zoals de kosten en het specifieke aanbod van dividend ETF’s. Denk hierbij aan de voordelige DEGIRO kernselectie of een VanEck dividend ETF die, dankzij een efficiënte structuur, helpt om dividendlekkage te beperken. Door jou te linken aan het beste ETF-aanbod van online brokers, stroomlijnt Trade.nl het proces van vinden en aankopen. Hierdoor kun je een broker kiezen die perfect past bij jouw selectie van de beste dividend ETF en direct beginnen met beleggen in lijn met je persoonlijke financiële doelen.

Giro beleggen: hoe werkt het en wat zijn de voordelen?

Giro beleggen houdt in dat je zelfstandig investeert via een online brokerplatform, zoals DeGiro, waarbij je toegang krijgt tot een breed scala aan investeringsopties. Het werkt doorgaans zo: je opent een beleggingsrekening, stort geld via bijvoorbeeld iDeal, en kiest vervolgens zelf waarin je wilt beleggen. Dit kan variëren van aandelen op meer dan 45 beurzen en obligaties tot gespecialiseerde fondsen zoals een dividend ETF, opties, futures en turbo’s. Het grote voordeel van Giro beleggen, vooral via platforms die als ideaal platform om te starten met beleggen worden gezien, is de toegankelijkheid en vaak de lage transactiekosten. Zo betaal je bij sommige brokers geen transactiekosten voor het maandelijks kopen van fondsen uit de kernselectie, wat significant scheelt ten opzichte van andere partijen.

De voordelen strekken zich verder uit dan alleen de kosten. Beleggen via een giroplatform biedt je de flexibiliteit en autonomie om zelf alle transacties te doen en zelf te selecteren waarin te beleggen, wat het ideaal maakt voor zowel actieve als passieve beleggers. Beginners kunnen met kleine bedragen leren en ervaring opdoen zonder grote risico’s, terwijl gevorderde beleggers profiteren van een breed scala van investeringsopties voor een gediversifieerde portefeuille. Bovendien zijn veel platforms gebruiksvriendelijk en bieden ze een gebruiksvriendelijke app om je beleggingen eenvoudig te beheren. Het is wel cruciaal om te onthouden dat beleggen altijd risico’s met zich meebrengt; je kunt jouw inleg verliezen. Dit risico kun je verkleinen door goed gespreid te beleggen en alleen bedragen te investeren die je kunt missen.

ASML aandelen kopen: wat moet je weten als belegger?

Als belegger die ASML aandelen overweegt, is het goed om te weten dat je investeert in een wereldmarktleider in de chipmachinebouw met een sterke groeihistorie, maar dat dit ook gepaard gaat met koersvolatiliteit en een hoge waardering, waardoor een langetermijnvisie en zorgvuldig onderzoek van groot belang zijn. ASML is een beursparel en wordt door veel beursexperts beschouwd als een topaandeel, genoteerd op zowel Euronext Amsterdam als NASDAQ onder het symbool ASML met ISIN-code NL0010273215. Historisch gezien heeft het aandeel, met een indrukwekkende koersstijging van 1200% over de afgelopen tien jaar, een bewezen vermogen tot waardegroei. Het bedrijf keert ook kapitaal terug naar aandeelhouders via dividend en agressieve aandeleninkoopprogramma’s, zoals de 106.000 eigen aandelen ter waarde van 96 miljoen euro die in het voorjaar van 2024 werden ingekocht, wat bijdraagt aan een extra rendement voor aandeelhouders.

Voordat je besluit om ASML aandelen te kopen, doe je er verstandig aan om de kwartaalcijfers, jaarverslagen, de financiële gezondheid, en de marktpositie van het bedrijf grondig te bestuderen. Ondanks de vele koopadviezen, moet je rekening houden met risico’s zoals de hoge waardering en de gevoeligheid voor economische schommelingen en marktconcurrentie. Beleggers die op zoek zijn naar inkomensgeneratie via dividenden, kunnen ASML opnemen als onderdeel van een bredere, gediversifieerde portefeuille, maar voor een hoofdzakelijke focus op passief inkomen kan een dividend ETF die specifiek gericht is op hoog renderende uitbetalers een aanvullende overweging zijn. Dit neemt echter niet weg dat ASML, als technologie- en groeiaandeel, met zijn verwachte koerspotentieel van meer dan 20% in de komende twaalf maanden, een waardevolle toevoeging kan zijn voor de belegger met een lange adem.

Veelgestelde vragen over dividend ETF’s

Wat is het verschil tussen een dividend ETF en een gewone ETF?

Een dividend ETF onderscheidt zich van een gewone ETF door zijn specifieke beleggingsfocus op bedrijven die consistent dividend uitkeren, wat resulteert in een primaire doelstelling van inkomensgeneratie voor beleggers. Waar een gewone ETF simpelweg een brede marktindex volgt – met als hoofddoel vermogensgroei door waardestijging van de onderliggende aandelen – selecteert een dividend ETF actief aandelen met een relatief hoog en stabiel dividendrendement. Dit betekent dat een dividend ETF vaak honderden tot duizenden bedrijven omvat die bekend staan om hun winstuitkeringen, en daardoor doorgaans hogere dividenden uitkeert dan normale ETF’s zonder deze specifieke dividendfocus. Echter, door deze gerichte selectie is de spreiding van dividend ETF’s soms minder breed dan die van een algemene markt-ETF, wat kan leiden tot een hogere concentratie in bepaalde sectoren; een punt van aandacht dat in balans moet worden gebracht met het potentieel voor een stabiele inkomstenstroom. Hoewel de beheerskosten van dividend ETF’s over het algemeen iets hoger kunnen zijn, kan de gerichte strategie toch een hogere netto opbrengst opleveren voor inkomensgerichte beleggers.

Hoe vaak keren dividend ETF’s uit?

Dividend ETF’s keren hun dividenden op vaste momenten uit, waarbij de frequentie afhangt van het beleid van het specifieke fonds. De meeste dividend ETF’s betalen hun dividenden uit op kwartaalbasis of halfjaarlijks. Hoewel sommige internationale fondsen maandelijks uitkeren, is het goed om te weten dat er voor 2025 nog geen maandelijks uitkerende dividend ETF beschikbaar is in Nederland.

Deze regelmatige uitbetalingen bieden beleggers een voorspelbare inkomstenstroom, wat handig is voor het plannen van uitgaven of het opbouwen van vermogen door herbeleggingen. De frequentie van dividenduitkeringen wordt bepaald door het distributiebeleid van de dividend ETF, dat vaak de uitkeringscycli van de onderliggende bedrijven volgt, en is van invloed op hoe je je passieve inkomen ervaart.

Zijn dividend ETF’s geschikt voor beginnende beleggers?

Ja, dividend ETF’s zijn over het algemeen geschikt voor beginnende beleggers, vooral vanwege de eenvoud en de ingebouwde spreiding. Ze bieden een gestructureerde manier om in honderden tot duizenden dividenduitkerende bedrijven te beleggen met slechts één transactie, wat het risico van individuele aandelen direct vermindert – een groot voordeel voor wie net start. Dit maakt het ideaal om met kleine bedragen te beginnen en geleidelijk ervaring en vertrouwen op te doen in de beleggingswereld. Hoewel de primaire focus van een dividend ETF op het genereren van regelmatig inkomen ligt, wat voor beginners die puur op maximale vermogensgroei in de vroege fase mikken mogelijk een andere afweging vraagt dan een algemene groei-ETF, kunnen de periodieke uitkeringen juist een motiverende factor zijn en bijdragen aan financiële discipline. Begin wel altijd met een comfortabel bedrag dat je kunt missen, en investeer eerst in voldoende kennis over beleggen.

Hoe beïnvloeden marktschommelingen de dividenduitkeringen?

Marktschommelingen beïnvloeden de dividenduitkeringen doordat ze de winstgevendheid en financiële stabiliteit van de onderliggende bedrijven aantasten. In tijden van economische neergang of hoge marktvolatiliteit kunnen bedrijven gedwongen zijn hun winstuitkeringen te verlagen of zelfs op te schorten om kapitaal te behouden, wat direct invloed heeft op de inkomsten van beleggers in bijvoorbeeld een dividend ETF. Hoewel dividenduitkeringen doorgaans minder sterk schommelen dan aandelenkoersen, kunnen grotere beurscorrecties of financiële crises wel degelijk leiden tot een vermindering van het uitgekeerde dividend. Dit risico voor lagere dividendinkomsten onderstreept het belang voor beleggers om te kiezen voor fondsen die beleggen in bedrijven met een bewezen veerkrachtig en duurzaam dividendbeleid, zelfs onder moeilijke marktomstandigheden.