Tracking error in etf en fondsbeleggingen begrijpen en berekenen

Tracking error bij fondsbeleggen en ETFs: hoe en waarom het ontstaat
Wanneer je belegt in een fonds of ETF, verwacht je in principe de prestaties van de onderliggende index of benchmark te evenaren. Een tracking error is de afwijking tussen de rendementen van het fonds en die van de benchmark, zoals bijvoorbeeld de S&P 500. Dit fenomeen zie je terug in zowel passieve als actief beheerde fondsen; echter, passief beheerde producten vertonen doorgaans een lagere tracking error doordat ze de index nauwkeuriger proberen te repliceren.

Oorzaken van tracking error in de praktijk

Een aantal factoren kan bijdragen aan de tracking error. Denk aan de beheerkosten, die niet alleen bestaan uit de jaarlijkse vergoedingen, maar ook uit de keuze om niet alle aandelen in de benchmark aan te kopen om zo transactiekosten te besparen. Dit strategisch besluit resulteert met opzet in een kleine, maar meetbare afwijking. Verder kan een te grote liquide positie in een fonds ervoor zorgen dat de belegde waarde niet geheel in lijn ligt met de index, zeker wanneer dividend niet onmiddellijk wordt herbelegd. Ook marktinvloeden, zoals hoge volatiliteit en schommelingen in handelsvolume, spelen een rol. Bij een lage handelsactiviteit kan de koers van het fonds afwijken van de marktwaarde, wat weer leidt tot een hogere tracking error. Tot slot ontdekten onderzoekers dat de tracking error aan het einde van het kalenderjaar doorgaans toeneemt, wat mogelijk samenhangt met intensiever beheer in die periode, en dat grotere fondsen vaak een hogere afwijking vertonen door de complexiteit in beheer en replicatie van de benchmark.

Tracking error berekenen: een concreet voorbeeld

Om de tracking error te berekenen, neem je de standaarddeviatie van het verschil tussen het rendement van het fonds en dat van de index. Stel dat we beschikken over de volgende rendementen per jaar:

Jaar 1: Fonds -5,21% en Index -5,05% (verschil -0,16%)

Jaar 2: Fonds +7,23% en Index +7,42% (verschil -0,19%)

Jaar 3: Fonds +8,93% en Index +9,5% (verschil -0,57%)

Door eerst de standaarddeviatie van deze verschillen te berekenen, kom je bijvoorbeeld op een tracking error van 1,87% over drie jaar. Voor een ETF of fonds wordt dit vaak omgezet in een bèta, waarbij de standaarddeviatie van het fonds wordt gedeeld door die van de index. Als we hiermee werken en uitkomen op een bèta van 0,98, betekent dit concreet dat wanneer de index met 1% stijgt of daalt, het fonds respectievelijk met 0,98% reageert.

De impact van replicatie en beleggersgedrag

Een belangrijk aspect dat de tracking error beïnvloedt, is de werkwijze in de replicatie van de index. Bij fysieke ETF’s koopt de beheerder daadwerkelijk alle onderliggende waarden, wat soms leidt tot hogere kosten en dus een grotere afwijking. Synthetische ETF’s gebruiken een ruilconstructie, waardoor deze afwijking vaak minder groot is. De keuze voor een bepaalde replicatiemethode kan dus bepalend zijn voor de mate waarin de resultaten van een fonds overeenkomen met de benchmark. Dit inzicht kan zowel beginnende als ervaren beleggers helpen bij het selecteren van beleggingsproducten die het beste passen bij hun risicoprofiel en doelstellingen.

Tracking error is een nuttige metric voor beleggers om te beoordelen hoe nauwgezet een fonds of ETF de gekozen benchmark volgt. Met behulp van de standaarddeviatie van het verschil in rendementen tussen fonds en index, evenals de berekening van een bèta, kun je beoordelen of een afwijking binnen acceptabele grenzen ligt. Hoe dichter de tracking error bij 0 ligt of de bèta bij 1 uitkomt, hoe nauwkeuriger het fonds de benchmark volgt. Deze inzichten zijn essentieel voor zowel beginnende als ervaren beleggers, die hierdoor beter geïnformeerd beslissingen kunnen nemen en hun risico’s beter kunnen beheersen.